Mariaberg WIKI

Wist je dat? Mariaberg is een woonwijk in het westen van de Nederlandse stad Maastricht. Het is tevens een van de 44 officiële buurten binnen de gemeente Maastricht. De wijk grenst aan het centrum van Maastricht maar je bent evengoed zó in het stadspark of op de landerijen richting het pittoreske Vlaamse dorp Kanne, dat maar enkele kilometers verwijderd is van Mariaberg.

Mariaberg bestaat uit verschillende deelbuurten, ook wel sub-buurten genoemd, met de namen Blauwdorp (ook wel het Proosdijveld genoemd), het eigenlijke  Mariaberg en tot slot het Trichterveld. Tegenwoordig heten deze delen samen officieel Mariaberg. De wijk heeft als postcode 6214. Mariaberg draagt als enige buurt in Maastricht wijkcode 14.

De naam Proosdijveld (een naam die door bewoners niet meer actief gebruikt wordt) refereert naar de landerijen die ooit in bezit waren van de proosdij van Sint Servaas. Deze basiliek ligt in het centrum van Maastricht en bevindt zich op loopafstand van het Proosdijveld. Op deze landerijen ligt nu wat deelbuurt Blauwdorp wordt genoemd. De Rooms-Katholieke woningbouwvereniging Sint Servatius bouwde in deze buurt zijn woningen en de kleur blauw wordt van oudsher in verband gebracht met de katholieken.

De meeste straatnamen in deelbuurt Blauwdorp verwijzen naar ambachten of ambachtslieden zoals de Ambachtsweg. De straten in het eigenlijke Mariaberg (vanaf de Ruttensingel tot waar de 'witte huisjes' beginnen) zijn vernoemd naar bloemen en planten zoals de Anjelierenstraat. De straatnamen in deelbuurt Trichterveld verwijzen op hun beurt weer naar plaatsen in voormalig Nederlands-Indië, zoals de Javastraat.

Er zijn verschillende boekwerken verschenen over Mariaberg en haar verschillende buurtdelen. Eén daarvan is 'De buurt moet de buurt blijven' (ISBN 9789090048086). Het boekwerk werd uitgegeven door bewonersstuurgroep Blauwdorp en geschreven door Jacques Verham en verscheen in één oplage. Het boek beschrijft de stadsvernieuwing in de periode 1974-90. Eén conclusie die we - los van het boek - samen kunnen trekken is dat er in het verleden prachtige gebouwen zijn gesloopt in Blauwdorp.

Meer recent is het boek 'De Blauwe Loper - verhalen uit Mariaberg' - (ISBN 9083232913, 9789083232911) van de hand van Mik Hamers. Mik schreef het boek wonende in deelbuurt Blauwdorp en interviewde bewoners om hun verhaal te verwerken in het boek. Twee quotes uit het boek van René Gabriëls, filosoof aan Universiteit Maastricht, maken duidelijk dat het boek - terecht - kritisch is.

Quote 1: "De Gemeente Maastricht en de woningcorporaties zijn niet alleen verantwoordelijk voor wat ze doen, maar ook voor wat ze hadden kunnen voorkomen". Quote 2: "Waar de Gemeente Maastricht en de woningcorporaties blind zijn voor armoede en geen visie tonen te hebben met betrekking tot de woningkloof, laten diverse geïnterviewden zien dat er onder buurtbewoners veel potentieel is om de kwaliteit van leven in Mariaberg te verbeteren".

Er zijn talloze boeken over Mariaberg verschenen, maar één laatste die de rijke historie van de wijk laat zien en we je niet willen onthouden is het boek 'Het Artifortgebouw' (ISBN 978905820398). Het boek verscheen in 2009 van de hand van Wim A.A. Mes en telt 44 bladzijden. Dit boekwerk werd gepubliceerd naar aanleiding van de bouw van nieuwbouwappartementen van Romaes en woningstichting Maasvallei in een deel van de voormalige panden van meubelfabriek Artifort. Nog daarvoor was in 1870 brouwerij De Zwarte Ruiter gevestigd in het gebouw aan de Brouwersweg. Ja, het verleden van deze wijk is ongekend veelzijdig, als je je er een beetje in verdiept.

De in 2021 gerenoveerde woningen van woningstichting Servatius (het voorvoegsel Sint is allang afgeschaft in de naamgeving) rondom de Ruttensingel, Weryweg, Gildenweg en een deel van de Proosdijweg zijn in 2021 verduurzaamd en voorzien van nieuwe dakpannen in de kleur blauwgrijs en verwijzen naar de naam Blauwdorp.

De grenzen van de wijk worden grofweg door de Hertogsingel, Sint Annalaan, een deel van de Brouwersweg, Tongerseweg en Javastraat. Zanger Benny Neyman werd en geboren en woonde er tot pakweg zijn 18de. Hij maakte een echte tranentrekker met 'Trök nao Blouwdörrep'. Ook leuk: onder de wijk lopen allerlei gangenstelstel die eeuwenoud zijn: de kazematten. Dit gangenstelsel verbindt ondergronds verschillende delen in de stad met elkaar en is in totaal 12 kilometer lang en dateert in zijn huidige vorm uit de tweede helft van de achttiende eeuw. 

Onder het Minister Goeman Borgesiusplantsoen ligt het Schuilkeldermuseum Maastricht. Het schuilkeldermuseum bestaat uit een permanente tentoonstelling die de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog in beeld brengt middels gebruiksvoorwerpen uit die tijd. De ruimte werd in de Tweede Wereldoorlog gebruikt om te schuilen, vamdaar ook de naam. Voor geïnteresseerden is enkele keren per jaar op een gratis korte rondleiding mogelijk onder begeleiding van een gids door de kazematten die verbonden zijn met het schuilkeldermuseum. Een uitgebreide rondleiding is tegen betaling beschikbaar in het Nederlands en Engels.

Wist je dat er vanuit verschillende kelders in Blauwdorp toegang was tot de kazematten? Die toegangen zijn door de woningstichting dichtgemaakt. Er is nog één ingang intact en die bevindt zich toevallig in de kelder van een professionele gids die  de kazematten gelukkig op zijn duimpje kent.

Omstreeks 1895 werd aan de rand van de wijk (in deelbuurt Blauwdorp) een tramstation gebouwd aan het Koningin Emmaplein. Tegenwoordig is daar een tandartsenpraktijk gevestigd. Ook was de voorloper van de huidige regionale omroep L1 gevestigd in deelbuurt Trichterveld aan de Bankastraat. Daarna nam de Muziekgieterij er haar intrek en tegenwoordig heet het gebouw Bankastudios en zijn er allerlei bedrijven gevestigd op het gebied van media, muziek en cultuur. 

Mariaberg is ook de wijk waar in 2008 het Somalische jongetje Amir Mohamed Ibrahim onder tragische omstandigheden om het leven kwam toen hij onder een auto terecht kwam en vanaf de Ruttensingel helemaal naar Eijsden werd meegesleurd. Maar ook de wijk waar Gino van der Straeten opgroeide totdat hij in 2022 op 9-jarige leeftijd om het leven werd gebracht.

Woonpunt renoveerde in Mariaberg medio 2019-2020 142 gezinswoningen uit 1932. Na de renovatie kregen deze woningen energielabel A en konden ze weer een halve eeuw mee. Onderdeel van de verduurzaming was vlasisolatie in de daken. Het was de eerste keer dat een woningcorporatie vlasisolatie op deze schaal toepaste in Limburg. Met de renovatie was destijds een investering van € 5,5 miljoen gemoeid. Het project werd uitgevoerd door aannemer BAS Bouw uit Maastricht. De destijds verduurzaamde woningen behoren tot het Maastrichts cultuurgoed. Woonpunt gaat tot en met 2028 stapsgewijs ook de rest van zijn woningvoorraad in de wijk aanpakken.

In 2024 wordt in deelbuurt Blauwdorp de Blauwe Loper opgeleverd nadat eerder verschillende huizenblokken met in totaal 138 woningen werden afgebroken. Er worden hiervoor in de plaats 135 gelijkvloerse levensbestendige sociale huurappartementen opgeleverd, aangevuld met twee woon-werkwoningen en een gemeenschappelijke ruimte waarin de Buurtbrök inmiddels is gevestigd. De Blauwe Loper wordt een groenstrook en ontmoetingsplaats voor buurtbewoners. Langs deze groenstrook is een langzaam-verkeerroute voor voetgangers en fietsen aangebracht. Deze verbinding zorgt voor een nauwe samenhang tussen de verschillende deelbuurten en tevens voor een betere verbinding van de buitenwijken met het centrum van Maastricht. Om dat mogelijk te maken is de Proosdijweg die dwars door deelbuurt Blauwdorp loopt deels niet meer toegankelijk voor doorgaand verkeer. De Willem Vliegenstraat is grotendeels een fietstraat geworden waar de auto te gast is. De Pastoor Wijnenweg die vroeger van de Gildenweg tot en met de Meester Ulrichweg liep, wordt nu door de Blauwe Loper onderbroken.

Mariaberg is één van de wijken in Maastricht-West waar door ODF met hoofdhuurder Odido (voormalig T-Mobile) glasvezel is aangelegd. Ook KPN zal een glasvezelnetwerk aanleggen in deze wijk. Daardoor beschikken inwoners van Mariaberg na aanleg over twee concurrerende glasvezelnetwerken in hun meterkast waaruit zij kunnen kiezen. In heel Maastricht-West gaat het om 24.000 huishoudens. Mariaberg neemt daarvan zo'n 3.000 huishoudens voor zijn rekening.

In de rest van Maastricht heeft de wijk niet per se een goede naam. Al moet gezegd dat Mariaberg en stukken op vooruit is gegaan en andere wijken in Maastricht soms juist achteruit. Daardoor is het verschil per saldo kleiner geworden. Mensen met een mening over Mariaberg weten niet dat naast de problemen die de buurt kent er ook een sterke sociale samenhang is en dat mensen er écht voor elkaar klaar staan.

Er is zoveel meer te vertellen over deze buurt met een rijke historie. Deze tekst wordt daarom continu verbeterd en aangevuld. Fouten voorbehouden.