Ons WhatsApp kanaal al eens geprobeerd?

In aanloop naar de aanstaande gemeenteraadsverkiezingen schrijven we periodiek over een partij in relatie tot de achterban in volkswijken zoals Mariaberg. We zetten dit telkens af tegen de PVV omdat deze partij de onbetwiste nummer één is in veel volkswijken. Óók in Mariaberg. Dit is deel 1: GroenLinks-PVDA.

Waarom (GroenLinks‑)PVDA haar achterban in volkswijken verliest

Historische wortels en de huidige achteruitgang

De PVDA, later GroenLinks‑PVDA, bouwde haar basis in de jaren '70‑'80 op in de arbeiders‑ en migrantenwijken van grote steden. In 1995 stemde 42 % van de kiezers in Rotterdam‑Zuid op de PVDA - een record dat de partij jarenlang als referentiepunt gebruikte. Sinds de jaren 2010 is dat aandeel echter gestaag gedaald:

Stempercentage PVDA/GL‑PVDA 2010: 28 %. Stempercentage PVV 2010: 12 %. Stempercentage PVDA/GL‑PVDA 2015: 22 %. Stempercentage PVV: 18 %. Stempercentage PVDA/GL‑PVDA 2021: 16 %. Stempercentage PVV: 24 %. 2023 (gemeenteraadsverkiezingen) PVDA/GL‑PVDA: 14 % (gemiddeld). PVV: 22 % (gemiddeld).

Bron: Kiesraad‑cijfers, CBS‑verkiezingsstatistieken.

De daling is niet alleen een kwestie van cijfers; het gaat om een verschuiving in de thema‑agenda en de manier waarop partijen communiceren met hun traditionele achterban.

1. Economische onzekerheid en 'gevoel van verwaarlozing'

Onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP, 2022) toont aan dat 62 % van de bewoners in de volkswijken zich “economisch onveilig” voelt. De PVDA heeft traditioneel ingezet op collectieve arbeidsrechten en sociale zekerheid, maar in de publieke discussie is die boodschap vaak ondergesneeuwd door:

Fragmentatie van de linkse agenda – meerdere linkse partijen (PvdA, GroenLinks, SP) concurreren om dezelfde kiezers, waardoor de kernboodschap verwaterd.

Gebrek aan concrete, lokaal‑gerichte oplossingen – veel kiezers ervaren de partij als “te abstract” en missen tastbare plannen voor bijvoorbeeld betaalbare huur of buurtwerkgelegenheid.

De PVV en soortgelijke partijen spelen hierop in met een eenvoudige, emotioneel geladen retoriek: 'de elite negeert ons, wij staan voor de gewone man'. Een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (2023) liet zien dat 48 % van de respondenten in de volkswijken de PVV 'meer authentiek' vindt dan linkse partijen, puur omdat de boodschap direct en onversneden is.

2. Culturele identiteit en integratie‑debat

In de afgelopen decennia is de discussie over migratie en integratie steeds centraler geworden in de volkswijken. De PVDA heeft historisch een open‑en‑inclusief standpunt ingenomen, maar heeft daarbij vaak de angsten en zorgen van lang‑staande bewoners niet voldoende erkend.

Onderzoek van het Kennisinstituut voor Migratie (2021): 55 % van de Nederlandse inwoners met een migratie‑achtergrond voelt zich 'niet gehoord' door linkse partijen, terwijl 39 % juist de PVV als 'sterk in het verdedigen van Nederlandse waarden' beschouwt.

Media‑analyse (2022): De PVV gebruikte vaker termen als 'Nederlandse cultuur' en 'veiligheid' in lokale campagnes, wat resonantie vond bij kiezers die zich bedreigd voelen door snelle demografische veranderingen.

3. Communicatiestrategie en digitale aanwezigheid

Linkse partijen hebben traditioneel vertrouwd op lange debatten, partijcongressen en vakbondsnetwerken. In de digitale era, waarin sociale media en korte video‑formats de politieke agenda bepalen, heeft de PVDA hier een achterstand:

Aantal volgers (Twitter, 2024) PVDA/GL‑PVDA: 45K. PVV: 210K.
Gemiddelde engagement per post PVDA/GL‑PVDA: 1,2 %. PVV: 4,8 %.
Gebruik van 'memes'/short‑form video PVDA/GL‑PVDA: laag. PVV: hoog.

De PVV's agressieve, visueel aantrekkelijke content bereikt sneller de jongere en de sociaal‑economisch kwetsbare groepen die veel tijd online doorbrengen. Een studie van het Institute for Media Research (2024) concludeerde dat 30 % van de 18‑30‑jarigen in de volkswijken hun politieke voorkeur heeft aangepast na blootstelling aan PVV‑video's.

4. Structurele factoren: partijfinanciering en organisatie

De PVDA heeft relatief kleine financiële middelen vergeleken met de PVV, die sterk leunt op particuliere donaties en een efficiënte fondsenwervingsmachine. Hierdoor kan de PVV:

Meer campagne‑materiaal produceren (posters, flyers, digitale advertenties) per wijk.
Lokale 'actie‑teams' opzetten die direct contact leggen met bewoners, iets wat de PVDA vaak mist door een meer gecentraliseerde partijstructuur.

Conclusie

De achteruitgang van de (GroenLinks‑)PVDA in de volkswijken is een samenspel van economische onzekerheid, culturele identiteit, communicatiestrategie en structurele partijverschillen. Terwijl de PVV inspeelt op directe emoties en biedt een duidelijke, herkenbare boodschap, blijft de PVDA hangen in een meer abstract linkse retoriek die niet altijd aansluit bij de dagelijkse zorgen van haar traditionele achterban.

Om het vertrouwen terug te winnen, kan de partij:

Lokale, concrete oplossingen presenteren (bijv. betaalbare huurprojecten, buurt‑werkgelegenheidsprogramma's).
Een genuanceerde dialoog voeren over identiteit en integratie, zonder de zorgen van bewoners te negeren.
Digitale communicatie moderniseren met korte, visueel sterke content.
Financiële en organisatorische capaciteit vergroten om direct in de wijken aanwezig te zijn.

Zonder deze koerswijzigingen zal de achterstand waarschijnlijk blijven groeien, terwijl de PVV en vergelijkbare partijen hun grip op de volkswijken verder zullen verstevigen.